Samen zaten we te huilen bij de psycholoog. Drie vriendinnen, allemaal hadden we mentale problemen. De studie Geneeskunde is zwaar en daarnaast vonden we onszelf allemaal zwak en lelijk. “En dat moet dan mensen beter maken!” lachte het ene meisje door haar tranen heen. De psycholoog glimlachte triest en zei: “Jullie vormen minstens de helft van mijn cliënten.” Geschokt staarden we hem aan. De helft?! We wisten wel dat meerdere van onze medestudenten onder de druk van de studie leden, maar dat het er zoveel waren, verbaasde ons.
Volgens een onderzoek van het ntvg (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde) voldoet 17,8% van de coassistenten en 11,6% van de bachelorstudenten aan de criteria voor een burn-out (1). Daarnaast heeft meer dan de helft van de bachelorstudenten en 63,7% van de coassistenten last van uitputting. Deze getallen zijn schrikbarend, vooral als je bedenkt dat artsen grote verantwoordelijkheid hebben.
Hoe komt het nou dat zoveel van de geneeskundestudenten zo overprikkeld raken? Wat mij met name opviel tijdens de studie was dat er een enorme onderlinge competitie heerst tussen de studenten. Bijna iedereen wil medisch specialist worden en er zijn maar een beperkt aantal plekken beschikbaar. Als je om je heen kijkt in de collegezaal, zie je je concurrenten en niet je aanstaande collega’s. We vergelijken geen cijfers: juist niet. De tentamens zijn vaak zo moeilijk dat het al een prestatie is als je hem hebt gehaald.
Volgens mij gaat het met name om extracurriculaire activiteiten. Als je niks naast je studie doet, lijkt het soms wel alsof je niets waard bent. Alsof je dan geen enkele kans maakt om in opleiding te komen. Eén van de eerste vragen die de studenten aan elkaar stellen is dan ook: “Wat doe je ernaast?” Vervolgens willen we van elkaar weten wat voor onderzoek je doet. Niet eens óf je onderzoek doet. Ook kreeg ik het idee dat bijna iedereen in een studententeam werkte. Ik probeerde in mijn tweede jaar dan ook hard om ook in een studententeam te komen en sollicitatie na sollicitatie volgde. De steeds maar weer groeiende aantallen van extracurriculaire cursussen zijn schrikbarend en intimiderend. Door deze cultuur krijg je ook het idee dat je overal maar aan mee moet doen, omdat je anders achterloopt.
Deze enorme druk en competitie zorgen er ook voor dat je het idee kreeg dat je zo vroeg mogelijk zou moeten weten wat je later wilde worden. Dat is ook één van de eerste vragen die elke coassistent krijgt. Terwijl de coschappen er juist ook voor zijn om van veel verschillende specialismen wat mee te krijgen, zodat je een idee kan krijgen van wat je later wil. Nu is het de norm dat je dat al weet, voordat je überhaupt één voet in een ziekenhuis hebt gezet.
Dat er een hoge druk op onze studie heerst en dat mensen hierdoor overprikkeld en in de burn-out raken, lijkt me dus duidelijk. Onder het mom van het Rotterdamse “Niet lullen, maar poetsen” – Wat doe je eraan? Volgens het onderzoek van het Ntvg waren beschermende factoren het ervaren van autonomie en voldoende steun van het thuisfront. Daarnaast opperen ze met name het tijdig herkennen en erkennen van burn-out klachten om te voorkomen dat ene student afhaakt of een uitgebluste arts wordt. Uiteraard is dat goed, maar mijns inziens moet je problemen altijd aanpakken bij de oorzaak: doe iets aan die competitie! Zorg ervoor dat studenten onderzoek gaan doen, omdat ze dat léúk vinden, niet omdat het moet, uit angst dat ze later niet kunnen gaan doen wat ze willen. Zorg ervoor dat er al vroeg in de studie wat gedaan wordt aan burn-out preventie. Voorkomen is immers beter dan genezen!
